Sefydlu isadeiledd Gwrando, Dysgu a Gwneud Synnwyr yng Nghronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol

Mae Cassie Robinson, Uwch Bennaeth, Portffolio’r DU yng Nghronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol yn trafod sut mae fframwaith ymarferol Three Horizons yn ein helpu i feddwl am y dyfodol a gwneud synnwyr a chadw golwg ar dirwedd sy’n newid yn gyflym.

Dros y 10 wythnos ddiwethaf mae timau amrywiol ar draws Cronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol wedi bod yn gwneud pethau ychydig yn wahanol i ymateb i'r cyd-destun cyfredol rydyn ni i gyd yn gweithredu ynddo.

Yn amlwg, roedd llawer o'r timau ariannu yn canolbwyntio ar ymateb ariannu ar unwaith - a gafodd ei lywio i raddau helaeth gan yr ymchwil cychwynnol i ddefnyddwyr a wnaethom yn y sector.

Mae'r tîm Data wedi datblygu dangosfyrddau cyd-destun penodol fel y gallwn fonitro tueddiadau amser real ar draws portffolios a ble mae arian yn mynd. Mae ein tîm Gwelliant Parhaus a'n tîm Dylunio Gwasanaeth yn defnyddio'r data o'n System Rheoli Grantiau, ochr yn ochr ag ymchwil defnyddwyr, i sicrhau bod y profiad y mae pobl yn ceisio am arian grant mor syml â phosibl, ei fod yn addasu i angen, a bod polisïau ariannu wedi'i ddatblygu wrth i'r cyd-destun newid.

Mae ein timau Gwybodaeth a Dysgu wedi bod yn gwneud cyfweliadau, darllen erthyglau, mynd trwy ein harchifau gwybodaeth a churadu tudalennau Mewnwelediad sy'n casglu gwybodaeth a dysg defnyddiol i'r sector.

Mae'r gweithgareddau hyn, sydd wedi'u sefydlu ers cryn amser, i gyd yn cyfrannu atom ni’n dosbarthu arian grant yn fwy deallus, mewn ffordd sy'n canolbwyntio mwy ar y defnyddiwr, ac yn darparu tarddiad pwysig i ni - am yr hyn rydyn ni'n ei ariannu, ble a pham, a'r hyn rydyn ni'n ei ddysgu.

Fodd bynnag, mae'r gweithgaredd hwn i gyd yn ymwneud i raddau helaeth â'r presennol - ein harian ymatebol. Roeddem hefyd eisiau edrych ymhellach ymlaen, rhagweld, edrych ar yr hyn sy'n newid mewn cymunedau, pa batrymau sy'n dod i'r amlwg - nid dim ond ar yr hyn yw e.

Mae hyn yn golygu ein bod ni'n gwneud ystod o weithgareddau eraill - cyfres o ddigwyddiadau, cyfres o gyfweliadau â phobl mewn gwahanol sectorau (Pockets of the Future) ac rydyn ni wedi sefydlu a Rhwydwaith Sganio a Synhwyro ar draws y gronfa, gyda 48 o gydweithwyr o bob rhan o'r DU yn gwrando ar gymunedau.

Ers pum wythnos bellach mae'r Rhwydwaith Sganio a Synhwyro wedi bod yn cynnal 20–40 cyfweliad yr wythnos gyda phobl, cymunedau a sefydliadau cymdeithas sifil ar gyfartaledd. Ochr yn ochr â hyn, mae cydweithwyr wedi bod yn llenwi holiadur bob dydd Iau yn myfyrio ar yr hyn maen nhw wedi'i weld, ei glywed a'i ddarllen bob wythnos. Yna cymerir yr holl ddata hwn i sesiwn gwneud synnwyr bob dydd Gwener, gan ddefnyddio fframwaith Three Horizons, gyda chefnogaeth y Fforwm Dyfodol Rhyngwladol.

Mae’r fframwaith yn ein hannog i weld pethau fel patrymau, i feddwl yn systematig ac yn dangos ei bod yn bosibl cynnull y dyfodol trwy wrando am a dod yn fedrus wrth reoli sgwrs rhwng ‘lleisiau’ y three horizons.

Bill Sharpe

Mae Three Horizons yn fframwaith ymarferol, syml a chadarn ar gyfer meddwl am y dyfodol ac mae'n fframwaith sganio effeithiol i wneud synnwyr a chadw golwg ar dirwedd sy'n newid yn gyflym. Ar ei symlaf, mae'n disgrifio tri phatrwm o weithgaredd a sut mae eu rhyngweithiadau yn digwydd dros amser.

Y gorwel cyntaf yw'r system ddominyddol ar hyn o bryd. Mae’n cynrychioli ‘busnes fel arfer’. Rydym yn dibynnu ar y systemau hyn yn sefydlog ac yn ddibynadwy. Ond wrth i'r byd newid, felly mae agweddau ar fusnes fel arfer yn dechrau teimlo allan o'u lle neu ddim yn addas at y diben mwyach. Yn y pen draw, bydd patrymau gweithgaredd newydd yn disodli ‘busnes fel arfer’ bob amser.

Daw'r trydydd gorwel i'r amlwg fel olynydd tymor hir i fusnes fel arfer. Mae'n tyfu o weithgaredd ymylol yn y presennol sy'n cyflwyno ffyrdd cwbl newydd o wneud pethau, ond sy'n troi allan i fod yn llawer gwell i'r byd sy'n dod i'r amlwg na'r gweithgaredd ar y gorwel cyntaf. Mae'r hyn a ddarganfyddwn yn y trydydd gorwel yn rhoi anogaeth ac ysbrydoliaeth inni.

Mae'r ail orwel, sy'n bodoli rhwng y ddau, yn batrwm o weithgareddau pontio ac arloesiadau. Dyma lle mae pobl yn rhoi cynnig ar bethau mewn ymateb i'r ffyrdd y mae'r dirwedd yn newid - ffyrdd newydd o weithio, galluoedd newydd, strwythurau newydd hyd yn oed. Bydd rhai o'r datblygiadau arloesol hyn yn cael eu hamsugno yn ôl i'r systemau gorwel cyntaf i'w gwella ac i ymestyn eu bywyd tra bydd rhai yn paratoi'r ffordd ar gyfer ymddangosiad systemau newydd a gwahanol.

Mae'r fframwaith yn mapio symudiad o batrymau sefydledig y gorwel cyntaf i ymddangosiad patrymau newydd yn y trydydd, trwy weithgaredd trosglwyddo yr ail.

Yn ystod argyfwng COVID-19 rydym wedi bod yn talu llawer o sylw i ddibynadwyedd, gallu a pherfformiad ein systemau gorwel cyntaf. Rydym hefyd wedi bod yn sylwi ar ddyfeisiau arloesol ac addasiadau a wnaed i wella perfformiad y gorwel cyntaf, yn benodol i fynd i'r afael â'r galw cynyddol a/neu i gynnal perfformiad mewn amgylchiadau mor newidiol.

Mae gan dechnoleg ran fawr i'w chwarae. Bu gweithgaredd ymylol hefyd, naill ai’n parhau neu’n tarddu ar gyrion gwasanaethau, sefydliadau ac arferion prif ffrwd - y tu mewn i ‘y system’ ac allan yn y gymuned ehangach. Dyma orwel tri a gellir ei ddisgrifio fel y dyfodol sy'n dod i'r amlwg.

Trwy ddefnyddio Three Horizons fel fframwaith sganio gallwn barhau i fod yn ymwybodol o'r dirwedd sy'n newid a'r angen i fynd i'r afael â'r heriau i'r gorwel cyntaf - gan fynd i'r afael ag argyfwng heddiw yn effeithiol ar hyn o bryd, ochr yn ochr â chefnogi cymunedau a chymdeithas sifil i ddod yn gryfach yr ochr arall - yn debygol gyda phatrymau gweithredu newydd sy'n addas ar gyfer y dyfodol. Mae angen i’r ddau ohonom ‘gadw’r goleuadau ymlaen’ heddiw, a dod o hyd i ffordd o’u cadw ymlaen yn y dyfodol mewn amgylchiadau gwahanol iawn.

*****

Diolch Graham Leicester a'r Fforwm Dyfodol Rhyngwladol.