Coffáu, grymuso a chefnogi ein cyn-filwyr: 80 mlynedd ers Diwrnod VE & VJ

Eleni rydym yn coffáu 80 mlynedd ers Diwrnod VE a Diwrnod VJ. Mae'n gyfle i ddod at ein gilydd i anrhydeddu a thalu teyrnged i Genhedlaeth yr Ail Ryfel Byd o bob rhan o'r DU a'r Gymanwlad. Y pen-blwydd hwn, yn 2025, yw un o'n cyfleoedd olaf i ddiolch i gyn-filwyr sydd wedi goroesi.

Yng Nghronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol, rydym wedi gwreiddio yn y cymunedau rydyn ni'n eu gwasanaethu, beth bynnag fo'u hanghenion. Mae gennym hanes hir a balch o helpu cymunedau i ddod at ei gilydd i weithredu ar y materion sy'n bwysig iddyn nhw - ac mae hynny'n cynnwys gweithio gyda chyn-filwyr i'w helpu i gyfoethogi eu bywydau a chryfhau eu cymuned.

Trwy ein rhaglen Arwyr yn Ôl, fe wnaethom ddyfarnu £29 miliwn i gefnogi dros 58,000 o gyn-filwyr yr Ail Ryfel Byd a'u partneriaid a'u gofalwyr i fynd ar ymweliadau coffa yn ôl i'r lle roeddent yn gwasanaethu.

Roedd Teddy Dixon yn un o gyn-filwyr olaf Gogledd Iwerddon yn yr Ail Ryfel Byd, a oedd yn rhan o garfan o 12 o ddynion a ryddhaodd tua 33,000 o bobl o wersyll-garchar Dachau. Caniataodd Arwyr yn Ôl iddo ddychwelyd i'r gwersyll 60 mlynedd yn ddiweddarach, gyda'i fab Johnston a'i ŵyr Ian.

Dywedodd Johnston wrthym: "Efallai ei fod yn ymwneud â’i genhedlaeth ond fe gadwodd [ei brofiadau yn ystod y rhyfel] iddo'i hun tan hynny. Mae'r ymweliad â Dachau yn bendant wedi ei helpu, ac roedd yn arbennig bod gydag ef i wneud hynny.

"Dyna pam roedd Rhaglen Arwyr yn Ôl y Loteri Genedlaethol mor bwysig; rhoi cyfle i dad fynd yn ôl a chofio'r rôl a chwaraeodd ef a'r dynion eraill. Roedden nhw i gyd yn arwyr, ac ni ddylem byth anghofio hynny."

Mae straeon fel un Teddy yn atgoffa pa mor bwerus y gall ein cysylltiadau â'r gorffennol fod. Gallwch ddarllen rhagor o straeon personol fel hyn ar y blog Arwyr yn Ôl.

Rydym fel arfer yn cysylltu cyn-filwyr â'u gweithredoedd dewr ac anhunanol mewn gwasanaeth, ac yn iawn – ond yn yr un modd rydym wedi gweld enghreifftiau anhygoel ohonynt yn parhau â'r anhunanoldeb hwn i helpu eraill yn eu cymuned.

Gwasanaethodd Roy Harrison gyda'r Peirianwyr Brenhinol ac mae bellach yn weithiwr adfer cymheiriaid gyda Combat Stress sy'n helpu cyn-filwyr sy'n amrywio o'u 20au i’w 80au i ddelio â materion fel PTSD, gorbryder ac iselder.

Yn ei eiriau ef: "Mae cyn-filwyr yn dod at ei gilydd i drafod, helpu a chefnogi ei gilydd."

"Rydyn ni'n gwybod beth rydyn ni wedi bod drwyddo a beth sydd angen ei wneud - a gallwn drosglwyddo'r wybodaeth honno ymlaen i eraill."

Mae'r sefydliad arobryn Veterans with Dogs yn cymryd agwedd unigryw at les, trwy hyfforddi a darparu cŵn cymorth i gyn-filwyr ag anawsterau iechyd meddwl cymhleth, gan gynnwys PTSD. Wedi'i sefydlu yn 2012 gan y cyn Môr-filwr Brenhinol Craig MacLellan, daeth Veterans With Dogs i fodolaeth ar ôl i Craig weld effaith ymlaciol ei Labrador ei hun ar gyn-filwyr eraill.

Mae'r elusen wedi derbyn clod cenedlaethol, gan gynnwys yn The National Lottery Big Bash. Gallwch ddarllen am ddiwrnod ym mywyd un o’r cŵn yma.

Gan weithio o fewn ac ochr yn ochr â chymunedau, mae nifer o'n prosiectau wedi helpu i ad-dalu cyn-filwyr trwy weithgareddau creadigol a chadarnhaol, sy'n eu helpu i ailgysylltu â'u cymuned a datblygu eu lles.

Yn Bishopston, mae Erskine Veterans Charity wedi sefydlu noddfa lle mae cyn-filwyr yn cysylltu ag eraill trwy sesiynau ymwybyddiaeth ofalgar, gweithgareddau a therapïau holistaidd. Ond efallai yn bwysicaf oll, maen nhw'n dod o hyd i grŵp o unigolion sy'n deall eu brwydrau yn agos, ar ôl cerdded llwybrau tebyg eu hunain.

Yn yr un modd, mae Redberth Croft CIC yn Sir Benfro yn helpu cyn-filwyr i reoli eu hiechyd meddwl a'u lles trwy weithgareddau awyr agored ymarferol. Mae'r elusen yn cynnig therapi awyr agored a hyfforddiant sgiliau gwledig i gyn-filwyr, ynghyd ag oedolion ag anghenion dysgu ychwanegol, a phobl ifanc mewn sefyllfaoedd bregus. Mae hyn yn caniatáu iddynt ddod o hyd i gymuned gymorth sydd o fudd i'r ddwy ochr lle gellir rhannu straeon a phrofiadau.

Grantiau llawr gwlad yw sylfaen syniadau fel hyn. Mae ein rhaglen flaenllaw Arian i Bawb y Loteri Genedlaethol yn agored i holl gymunedau'r DU ac mae'n parhau i fod ar flaen y gad o ran grymuso prosiectau anhygoel a arweinir gan y gymuned.

Os oes gan eich sefydliad syniad ar gyfer prosiect a allai gryfhau cymdeithas, gwella bywydau a chael effaith barhaol wrth i ni ddathlu 80 mlynedd ers Diwrnodau VE a VJ y flwyddyn bwysig hon, gallwch wneud cais i Arian i Bawb y Loteri Genedlaethol yma.

Ar yr amod bod eich prosiect yn bodloni o leiaf un o'r meini prawf ar ein gwefan, efallai y byddwch yn gymwys i gael hyd at £20,000 am hyd at ddwy flynedd.