Andy Haldane: Cyfalaf cymdeithasol yw'r glud sy'n rhwymo cymunedau gyda'i gilydd
Mae cyfnodau o argyfwng cenedlaethol yn tueddu i ddod â'r gorau allan mewn pobl. Nid yw argyfwng Covid-19 wedi bod yn eithriad. Mewn strydoedd, pentrefi a threfi ledled y wlad, mae pobl wedi ymateb i'r argyfwng sy'n datblygu drwy helpu eu cymdogion a'u cymunedau. Daeth dros 4000 o grwpiau cymorth cydfuddiannol i'r amlwg yn ddigymell i lenwi tyllau yn yr adeiledd cymdeithasol.
Mae hwn yn batrwm cyfarwydd. Mae pandemigau yn y gorffennol wedi tueddu i chwalu'r cyfalaf y mae cyfalafiaeth yn cael ei adeiladu arno: cyfalaf ffisegol, fel peiriannau a ffatrïoedd; cyfalaf dynol, fel swyddi a sgiliau; a chyfalaf ariannol, fel dyled a thegwch. Ac eto, mae un cyfalaf sydd, yn hanesyddol ac ar hyn o bryd, wedi mynd yn groes i'r tueddiadau hyn: cyfalaf cymdeithasol.
Cyfalaf cymdeithasol yw'r glud sy'n rhwymo cymunedau sydd fel arall mewn perygl o ddod yn ansefydlog. Mae argyfwng Covid-19 wedi atgyfnerthu gwerthoedd pwrpas cymunedol ac undod cymdeithasol y mae cyfalaf cymdeithasol yn ffynnu arnynt, gan ganiatáu iddo dyfu wrth i brifddinasoedd eraill greulon.
Mae'r dystiolaeth yn yr adroddiad hwn gan Gronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol yn dangos yn glir bod y màs hwn yn ffynnu mewn cyfalaf cymdeithasol. Mae'n nodi'r hyn y mae cymunedau wedi gallu ei gyflawni gyda chymorth £650 miliwn o grantiau eleni i bob Awdurdod Lleol yn y DU. Y grantiau hyn yw hedyn twf yn y dyfodol - personol, cymdeithasol ac economaidd.
Cymerwch wirfoddoli. Amcangyfrifwyd bod tua 20 miliwn o wirfoddolwyr yn y DU. Mae eu cyfraniad at dwf – personol, cymdeithasol ac economaidd – yn cael ei dangyfrifo'n gronig. Rwy'n amcangyfrif bod y sector cymdeithasol yn cyfrannu dros £200 biliwn mewn gwerth cymdeithasol bob blwyddyn yn y DU – tua 10% o'r Cynnydd Domestrig Gros - dim ond un rhan o ddeg ohonynt sy'n dod o hyd i Gynnydd Domestrig Gros ar hyn o bryd.
Mae'r tri man sy’n cael ei amlygu yn yr adroddiad hwn yn dangos y ffyrdd niferus y gall cyfalaf cymunedol, gyda chefnogaeth Cronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol, gael budd cymdeithasol ac elusennol ehangach. Er enghraifft, mae'r Gronfa Gweithredu Hinsawdd gwerth £100 miliwn wedi bod yn gatalydd i sefydliadau cymunedol fynd i'r afael â materion amgylcheddol, gan helpu i gefnogi targed sero net y DU erbyn 2050.
Darparwyd cymorth Cronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol i sefydliadau sy'n cyflwyno technolegau digidol, gan helpu i gau rhaniadau digidol ar adeg lle mae angen mwy nag erioed oherwydd mesurau ymbellhau ffisegol. A chydag argyfwng Covid-19 wedi taro'r bobl ifanc galetaf, nid yw'r £170 miliwn o gymorth ar gyfer gweithgareddau ieuenctid gan Gronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol erioed wedi bod yn bwysicach.
Ar adeg pan nad yw pwysigrwydd cyfalaf cymdeithasol erioed wedi bod yn fwy, mae'r adroddiad hwn yn dechrau cynnig atebion i ddau gwestiwn cymdeithasol allweddol. Yn gyntaf, y ffordd orau o gydnabod a mesur cyfraniad cymdeithas sifil?
Mae hyn yn rhan o ymdrech ehangach yr wyf yn helpu i'w datblygu drwy Pro Bono Economics a Comisiwn Teulu'r Gyfraith ar Gymdeithas Sifil, sy'n anelu at roi mesur y sector cymdeithasol a chyfalaf cymdeithasol wrth wraidd y ffordd rydym yn mesur llwyddiant cymdeithasol. Gyda'i rôl mor hanfodol, mae'n anodd meddwl am amser gwell i wneud hynny nag yn awr.
Yn ail, sut y mae'n well inni fuddsoddi'r gwaddol hwnnw o gyfalaf cymdeithasol? Er bod Covid-19 wedi cael effaith ofnadwy ar bobl ledled y wlad, mae hefyd wedi tanlinellu cryfder ac undod ein cymunedau. Mae hyn yn darparu sylfeini cadarn ar gyfer adeiladu'n ôl nid yn unig yn well, ond yn fwy caredig. Mae'r adroddiad hwn yn dangos sut y mae Cronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol yn gwneud yr union beth hwnnw.
Andy Haldane, Prif Economegydd Banc Lloegr