Troi dyheadau gweithredu hinsawdd yn realiti: addewid y Gronfa Gweithrediad Hinsawdd

Sefydlodd Trewin Restorick, Hubbub UK i chwyldroi'r ffordd y mae negeseuon amgylcheddol yn cael eu cyfleu i gynulleidfa brif ffrwd. Mae'n credu i gael newid amgylcheddol effeithiol, parhaol ar lefel gymunedol , mae angen i bobl ddeall pam ei bod yn hanfodol gweithredu nawr i ddod o hyd i ffyrdd newydd o fyw bywydau boddhaus heb gyfaddawdu ar ein hamgylchedd, a sut y gall y gefnogaeth, y cyllid a'r arweiniad cywir droi dyheadau gweithredu yn yr hinsawdd yn realiti.

Wedi cyrraedd lansiad Cronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol o'r Gronfa Gweithrediad Hinsawdd £100 miliwn, dywedwyd wrthyf, beth bynnag a wnaf, bod yn rhaid i mi weld beth oedd yn digwydd mewn gofod bach i fyny'r grisiau.

Nid oedd y grisiau serth yn apelio, ond wedi’u cuddio ar y top oedd dau grŵp o bobl ifanc anhygoel a oedd yn sylfaenwyr cwpl o gwmnïau ‘gwyrdd’ gwych. Mae un, Twipes , wedi creu weip wlyb bioddiraddadwy tra bod y llall, Pocket Pals , yn defnyddio rhith-realiti i helpu plant i gael dealltwriaeth ddyfnach o natur.

Mae'r ddau grŵp wedi derbyn cefnogaeth trwy bartneriaeth £33m Ein Dyfodol Disglair y Loteri Genedlaethol - dan arweiniad Yr Ymddiriedolaethau Bywyd Gwyllt - sy'n dwyn ynghyd y sectorau ieuenctid ac amgylcheddol i helpu pobl ifanc i gael effaith gadarnhaol ar yr amgylchedd.

Yn bersonol, roedd hyn yn galonogol iawn gan fy mod wedi cymryd rhan o ddechreuad y rhaglen. Mae Twipes a Pocket Pals yn dangos yn wych y bydd pobl ifanc, o gael y gefnogaeth gywir, yn dod o hyd i atebion newydd i heriau amgylcheddol tymor hir.

Gan adeiladu ar y llwyddiant hwn, mae Cronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol wedi cyhoeddi ymrwymiad sylweddol newydd i helpu cymunedau i fynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd sy'n ein hwynebu.

Mae'r ymrwymiad hwn yn golygu cefnogaeth barhaus i brosiectau amgylcheddol trwy'r rhaglenni grant presennol; Cynllun Ychwanegiad Gweithrediad Hinsawdd newydd i helpu sefydliadau a gefnogir yng Nghymru i ‘wyrddio’ eu gweithgareddau ac, yn fwyaf arwyddocaol, mae’n sefydlu’r Gronfa Gweithrediad Hinsawdd newydd, a fydd yn cael ei dosbarthu dros y 10 mlynedd nesaf.

Ni ellid croesawu'r ymrwymiad hwn yn fwy. Mae rhybuddion parhaus gwyddonwyr, bod amser yn dod i ben i osgoi eithafion gwaethaf newid hinsawdd , wedi taro ymwybyddiaeth y cyhoedd. O'r streiciau ysgol a ddechreuwyd gan actifydd hinsawdd 16 oed o Sweden, Greta Thunberg , i brotestiadau mudiad cymdeithasol rhyngwladol, Gwrthryfel Difodiant, mae pobl yn dechrau mynnu gweithredu.

Gyda 80% o'r cyhoedd yn dweud eu bod yn poeni'n fawr neu'n weddol am newid hinsawdd , ym mis Mai 2019 cymeradwyodd Aelodau Seneddol gynnig i ddatgan argyfwng amgylchedd a hinsawdd. Yn y cyfamser, mae llawer o gwmnïau'n cyflymu'r newid i economi carbon isel, ac mae modelau busnes aflonyddgar newydd yn ymddangos yn gyflym.

Mae hyn i gyd yn hanfodol. Ond ... er mwyn cael newid sylweddol parhaol, mae angen i bobl a chymunedau ddeall y rheidrwydd i weithredu a dod o hyd i ffyrdd newydd o fyw bywydau boddhaus heb bwmpio mwy fyth o nwyon tŷ gwydr i'r atmosffer. Mae hyn yn golygu gwneud pethau'n wahanol.

Hyd yn hyn, mae gweithrediad hinsawdd yn aml wedi cael ei ystyried yn warchodfa'r cyfoethog neu'r ymroddedig iawn, rhywbeth y gellid ei ohirio hyd yn hyn yn y dyfodol. Mae agweddau bellach yn newid wrth i effaith newid hinsawdd ddod yn fwy amlwg a dealltwriaeth yn tyfu. Bydd newid hinsawdd yn effeithio cartrefi bregus yn arw.

Bydd tywydd cynyddol anrhagweladwy yn arwain at brisiau uwch ar gyfer nwyddau sylfaenol fel bwyd ac ynni. Bydd dinasoedd poethach yn arwain at fwy o lygredd aer lefel isel, mwy o risg o fflachlif neu sychder a mwy o beryglon iechyd i'r henoed a'r ifanc. Felly, beth gallwn ni ei wneud?

Gall gymunedau ymuno i ddod o hyd i ffyrdd creadigol i fynd i'r afael a'r heriau hyn. Gall cynlluniau tyfu lleol mewn dinasoedd a threfi helpu i frwydro yn erbyn gwres trefol, darparu bwyd lleol a chynnig noddfa i bobl gyfarfod a chymdeithasu.

Bydd ffocws cynyddol ar gerdded a beicio yn creu poblogaeth fwy heini, yn lleihau allyriadau ac yn helpu i fynd i'r afael â llygredd aer. Gall cynlluniau rhannu fynd i’r afael â phrynwriaeth rhemp, gan helpu pobl i gael mwy o werth o gynhyrchion a chaniatáu i’w harian fynd ymhellach.

Ond er bod y ffyrdd y gall cymunedau fynd i'r afael â heriau amgylcheddol, cymdeithasol ac ariannol bron yn ddiddiwedd, yr hyn sydd ei angen arnyn nhw nawr yw'r gefnogaeth, y cyllid a'r arweiniad cywir i droi dyheadau o'r fath yn realiti.

Dyma pam mae'r Gronfa Gweithrediad Hinsawdd newydd mor bwysig.

Bydd yn cael ei arwain gan gymuned gyda cymdogion yn sefyll ochr yn ochr i ddod o hyd i ddatrysiadau effeithiol i fynd i'r afael a newid hinsawdd sydd yn effeithiol ac yn raddadwy. Bydd yn creu mudiad newydd o bobl sy'n unedig y tu ôl i nod cyffredin, a bydd yn dod â chydweithwyr a phartneriaid newydd i mewn i gyflymu'r trawsnewid.

Dangosodd Twipes a Pocket Pals yr hyn y gellir ei gyflawni pan roddir cyfle i bobl droi eu syniadau yn realiti. Diolch i chwaraewyr y Loteri Genedlaethol, bydd y Gronfa Gweithrediad Hinsawdd yn gwneud y fath ddyheadau yn bosibl i lawer mwy o bobl a chymunedau ledled y DU wrth inni frwydro un o'r heriau mwyaf sy'n wynebu cymdeithas heddiw.