Mae 1 o bob 3 oedolyn yn y du wedi taflu dillad newydd sbon yn y bin yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, gan 'greu difrod' ir amgylchedd

• Amcangyfrifir bod 1.4 biliwn o eitemau o ddillad yn cael eu taflu gan oedolion yn y DU bob blwyddyn yn ôl ymchwil newydd.
• Mae hyn yn peri pryder gan fod y diwydiant ffasiwn yn un o'r sectorau mwyaf llygrol ac yn defnyddio symiau enfawr o ddŵr – 215 triliwn litr y flwyddyn, sy'n cyfateb i 86 miliwn o byllau nofio maint Olympaidd ac yn dibynnu ar filoedd o gemegau, llawer ohonynt yn niweidiol.²
• Roedd y rhesymau dros daflu dillad yn y bin yn cynnwys diffyg sgiliau i'w hatgyweirio neu eu newid - mae mwy na chwarter yn brin o hyder mewn gwnïo sylfaenol megis rhoi botwm newydd ac nid yw 44% yn hyderus yn gwnïo hem.
• Gall caffis a grwpiau atgyweirio cymunedol fel y rhai a ariennir gan Gronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol helpu i leihau gwastraff dillad, arbed arian a chysylltu cymunedau, gan hybu cynaliadwyedd ac iechyd meddwl.

Mae bron i un o bob tri oedolyn (32%) wedi taflu dillad newydd sbon yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, gan ychwanegu tua 1.4 biliwn o eitemau o ddillad at fynydd o wastraff dillad sydd allan o reolaeth. Mae hynny yn ôl ymchwil newydd gan Censuswide a gomisiynwyd gan Gronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol ¹.

Canfu'r arolwg o 2,752 o oedolion yn y DU fod un o bob pump o bobl (20%) a ddywedodd eu bod wedi rhoi dillad heb eu gwisgo neu a wisgir yn anaml yn y bin wedi gwneud hynny oherwydd nad oeddent yn credu eu bod yn werth eu gwerthu na'u rhoddi.³

Roedd diffyg sgiliau trwsio hefyd ar fai. Dywedodd dros chwarter nad oeddent yn hyderus mewn gwnïo sylfaenol megis rhoi botwm newydd (26%) ac nid yw dros ddau o bob pump yn hyderus wrth wnïo hem (44%).⁴

Mae ymchwil gan y sefydliad anllywodraethol amgylcheddol byd-eang blaenllaw WRAP (Rhaglen Weithredu'r Cynllun Gwastraff ac Adnoddau) yn dangos, os bydd pobl yn atgyweirio dilledyn, y byddant yn ei gadw am o leiaf flwyddyn arall ar gyfartaledd.⁵ Gall atgyweirio dillad hefyd helpu pobl i ddod yn fwy ymwybodol o'u gwariant a'u defnydd, gan leihau nifer yr eitemau a brynir ac a anfonir i safleoedd tirlenwi.⁶

Mae Cronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol yn dweud y gallai atebion dan arweiniad y gymuned fel caffis atgyweirio (lle gall pobl weithio gydag arbenigwyr gwirfoddol i drwsio dillad neu eitemau cartref sydd wedi torri) a grwpiau ailgylchu chwarae rhan wrth leihau'r effaith ar yr amgylchedd, trwy leihau'r angen i greu eitemau newydd yn ogystal â gwella iechyd meddwl pobl, meithrin cyfeillgarwch ac ymdeimlad o gymuned.

Mae mentrau elusennol fel Medi Ail-law Oxfam a lansiad ymgyrch Achub ac Atgyweirio Shelter wedi bod yn y penawdau yn ddiweddar, gan ddangos ymwybyddiaeth gynyddol o effaith amgylcheddol ein diwylliant o daflu pethau ac awydd i fynd i'r afael â'r mater.

Mae elusen awtistiaeth yn Teesside wedi troi problem gwastraff yn ateb arloesol. Lansiodd Daisy Chain y brand ffasiwn cynaliadwy Neuthread ar ôl darganfod nad oedd modd defnyddio 50% o'u rhoddion dillad – her sy'n wynebu elusennau ledled y wlad.

Mae'r canlyniadau'n dangos yr effaith: bron i filiwn o eitemau wedi'u hachub o safleoedd tirlenwi mewn 12 mis, ac yn 2024, Daisy Chain oedd yr elusen gyntaf erioed i arddangos yn Wythnos Ffasiwn Llundain. Gyda chefnogaeth Cronfa Gweithredu Hinsawdd Cronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol, mae Daisy Chain hefyd yn creu cyfleoedd cyflogaeth i bobl awtistig - y grŵp anabledd gyda'r cyfraddau cyflogaeth isaf - ac yn partneru â phrifysgolion i ymgorffori sgiliau ffasiwn cynaliadwy mewn cwricwla.

Ymunodd Cara Baumann, Rheolwr Partneriaethau a Digwyddiadau Corfforaethol, sy'n 45 oed, â Neuthread fel gwirfoddolwr gyda hithau'n dweud bod y prosiect wedi gwneud gwahaniaeth enfawr iddi hi'n bersonol ac yn broffesiynol: "Tair blynedd yn ôl, pe bai rhywun wedi dweud wrtha i y byddwn i'n mynd â sioe i Wythnos Ffasiwn Llundain, byddwn i wedi dweud eich bod chi'n wallgof! Ond rhoddodd gwirfoddoli fel dylunydd yr hyder i mi fod wir pwy ydw i a'r llynedd, cefais y dewrder o'r diwedd i gael fy niagnos awtistiaeth. Rydw i wedi mynd o fod yn galed iawn arnaf fy hun i faddau i mi fy hun - rydw i'n fwy mynegiannol nawr, yn fwy creadigol. Casglodd yr hyn a ddechreuodd fel brand ffasiwn cynaliadwyedd a chymunedol fomentwm, ac roedd mynd â sioe i Wythnos Ffasiwn Llundain yn gwireddu breuddwyd i mi."

Yn ogystal â helpu'r blaned, dywedodd y rhai a fynychodd gaffis a grwpiau atgyweirio eu bod wedi gweld manteision eraill. Dywedodd mwy na thraean ei fod wedi eu helpu i arbed arian a theimlo eu bod yn 'gwneud eu rhan' i fynd i'r afael â newid hinsawdd. Dywedodd mwy na chwarter ei fod wedi eu helpu i gymdeithasu, a dywedodd dros un o bob pump ei fod wedi helpu i dawelu eu gorbryder.

Yn ogystal â thaflu dillad, ar gyfartaledd mae 60% o oedolion yn y DU wedi taflu eitemau cartref yn ystod y flwyddyn ddiwethaf gan gynnwys tostwyr, peiriannau golchi a sychwyr gwallt.

Yn ystod y pedair blynedd diwethaf, mae Cronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol wedi dyfarnu bron i £300m i dros 3,500 o brosiectau amgylcheddol ledled y DU gan gynnwys caffis atgyweirio, grwpiau ailgylchu a gwnïo, gan helpu pobl o Belfast i Brighton a phobman yn y canol i drwsio dillad yn ogystal â thrwsio eitemau cartref sydd wedi torri.⁷

Mae Cronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol bellach yn annog y cyhoedd i chwilio am eu caffi atgyweirio neu grŵp trwsio lleol i atgyweirio neu ailgylchu dillad neu eitemau cartref sydd wedi'u difrodi yn lle eu taflu. Mae hefyd yn galw ar elusennau a grwpiau cymunedol i wneud cais am arian i sefydlu prosiectau yn eu cymuned a allai helpu'r amgylchedd. Mae arian ar gael ar gyfer prosiectau amgylcheddol o bob lliw a llun, o grantiau bach hyd at £20,000 trwy ei rhaglen Arian i Bawb mynediad agored i fudiadau sy'n gweithio ledled y DU trwy'r Gronfa Gweithredu Hinsawdd.

Dywedodd John Rose, Arweinydd Amgylcheddol yng Nghronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol:

“Mae'n syfrdanol bod cymaint o ddiwylliant o daflu pethau a mynydd o wastraff dillad allan o reolaeth o hyd, yn creu anhrefn ar ein hamgylchedd.

“Er nad yw ymladd gwastraff ffasiwn yn dasg hawdd ac mae angen gweithredu ar y cyd, mae camau bach y gall pawb eu cymryd a fydd yn helpu’r blaned megis mynd â dillad neu eitemau eraill sydd wedi torri i gael eu trwsio mewn caffi atgyweirio.

“Fe allech chi arbed arian, dysgu sgiliau newydd, meithrin cyfeillgarwch a bod yn rhan o’ch cymuned gan helpu i achub y blaned a gwneud rhywbeth sydd wir yn newid bywydau.

“Mae yna lawer o bobl sy’n awyddus i wneud gwahaniaeth cadarnhaol i’r amgylchedd lle maen nhw’n byw, boed hynny’n sefydlu caffi atgyweirio, dechrau gardd gymunedol neu helpu pobl i ddysgu sut i leihau eu defnydd o ynni, ac rydym am eu hannog i gysylltu â ni i weld a allwn eu helpu gydag ariannu yn https://bit.ly/Environmentfunding.”