Ailadeiladu ein planed ar ôl pandemig: cymunedau a'r argyfwng hinsawdd

Wrth wynebu mynd i'r afael â newid hinsawdd, rydym yn gwybod bod pobl a chymunedau'n teimlo eu bod wedi'u llethu gan faint yr her. Mae newidiadau i ffordd o fyw yn anodd ac mae lleihau ein hôl troed carbon yn teimlo'n amhosibl.

Yng Nghronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol, mae'r amgylchedd yn un o'n themâu craidd - a amlinellir yn Neddf y Loteri Genedlaethol 1993. Mae gennym rôl sy'n helpu cymunedau i fynd i'r afael ag effaith newid hinsawdd ac rydym wedi buddsoddi bron i hanner biliwn o bunnoedd i fynd i'r afael â hyn. Mae ein grantiau yn helpu i rymuso pobl ac yn dangos sut y gall camau bach gyfrannu at fynd i'r afael â'r mater cymhleth hwn.

Gwyddom fod gweithredu yn yr hinsawdd a arweinir gan y gymuned yn rhan annatod o gyflawni nodau net-sero'r DU. Mae dealltwriaeth o heriau a chyfleoedd lleol yn golygu mai cymunedau sydd yn y sefyllfa orau i ddatblygu atebion a syniadau i fynd i'r afael â newid hinsawdd yn eu hardal.

Fis diwethaf yn ein Cynhadledd Communities Can, ymunodd rhai o'n deiliaid grant â ni i gyfrannu at helpu'r DU i gyrraedd ei tharged net-sero. Roeddent yn rhannu enghreifftiau o sut mae cymunedau'n cymryd rheolaeth dros yr argyfwng hinsawdd ac yn dechrau adeiladu'n ôl ar ôl pandemig gwell.

Mewn sesiwn panel dan gadeiryddiaeth Pennaeth Gweithredu Hinsawdd y Gronfa, Nick Gardner, clywsom gan Clover Hogan, sylfaenydd a chyfarwyddwr Gweithredol Force of Nature, Roy Kareem, Llysgennad Black and Green Bryste, Dr Afsheen Rashid MBE Cyfarwyddwr Sefydlu Repowering London, Craig Leitch o Greener Kirkcaldy ac Ian Thomas o Croeso i'n Coedwigoedd wrth iddynt arwain y sgwrs.

Os gwnaethoch ei fethu dyma'r hyn a ddysgon ni:

Eco-bryder a phobl ifanc

Trafododd Clover Hogan yr effaith y mae'r argyfwng hinsawdd yn ei chael ar iechyd meddwl pobl ifanc, yn benodol y cynnydd mewn 'eco-bryder'. Sefydlodd Clover Force of Nature i fynd i'r afael â theimladau o fod yn ddi-rym a achosir gan y canfyddiad bod yr argyfwng hinsawdd wedi'i etifeddu gan bobl ifanc, ac eto maent yn wynebu'r syniad eu bod yn genhedlaeth ddiwethaf a fydd yn gallu "achub y ddynoliaeth".

Disgrifia eco-bryder deimladau o fod yn ddiymadferth, dicter, insomnia, panig ac euogrwydd tuag at yr hinsawdd ac argyfwng ecolegol. Gallwch ddarllen mwy am eco-bryder yn yr adroddiad Force of Nature yma..

Trafododd Clover sut y gall sicrhau bod pobl ifanc yn dod yn rhan o'r atebion neu godi ymwybyddiaeth o'r camau y gallant eu cymryd ar lefel unigol i fynd i'r afael â newid hinsawdd helpu i leihau eu teimladau o fod yn ddi-rym.

Mae newidiadau syml fel prynu cynnyrch tymhorol, lleol a phrynu llai o ddillad, neu osgoi brandiau ffasiwn cyflym yn fesurau a all helpu i wneud gwahaniaeth mawr wrth frwydro yn erbyn yr argyfwng amgylcheddol, a helpu pobl ifanc i deimlo'n frwdfrydig ac mewn rheolaeth.

Ymgysylltu â chymunedau: cyd-fanteision, newidiadau i ffordd o fyw ac atebion a arweinir gan y gymuned

Mae Clover, a'i gwaith, ar y rhan o gefnogaeth y Gronfa i bobl ifanc, ein gweithgarwch ariannu iechyd meddwl yn ogystal â'r amgylchedd ac yn amlygu sut nad yw'r materion hyn yn cael eu seilo.

Mae mewnwelediad o'n grantiau yn dweud wrthym drwy lunio gweithredu amgylcheddol mor hawdd a gall ei gysylltu â chredoau a gwerthoedd unigol pobl, yn ogystal ag apelio at eu hymdeimlad o gymuned, fod yn hynod effeithiol. Darllenwch ein hadroddiad mewnwelediad llawn yma.

Mae cyfathrebu â chymunedau sydd ag ymgysylltiad isel neu ymwybyddiaeth o newid hinsawdd bod manteision lleihau allyriadau carbon yn aml yn mynd y tu hwnt i greu amgylchedd gwyrddach yn bwysig. Gall cyd-fanteision gweithredu yn yr hinsawdd gynnwys gwella iechyd a lles, helpu pobl i arbed arian ar eu biliau ynni, creu cyfleoedd cyflogaeth newydd, yn ogystal â chysylltu pobl a lleihau unigrwydd.

Amrywiaeth a chynrychiolaeth

Ffordd arall o ymgysylltu â'r rhai sydd wedi ymddieithrio neu sy'n teimlo'n ddi-rym yn y frwydr yn erbyn newid hinsawdd, yw apelio at y gwerthoedd mewn gwahanol gymunedau. Rydym wedi gweld pa mor bwysig yw cydnabod y symudiad a'r cyfraniadau sy'n digwydd mewn cymunedau amrywiol ledled y wlad. Trafododd Roy Kareem, Llysgennad Black and Green Bryste, sut y maent yn cefnogi llysgenhadon, sy'n cynrychioli cymunedau Du, Affricanaidd, Caribïaidd, Asiaidd a Lleiafrifoedd Ethnig Bryste, i nodi atebion a datblygu prosiectau newydd i fynd i'r afael â materion amgylcheddol, mynd i'r afael ag anghydraddoldebau a chynyddu ymwybyddiaeth a dealltwriaeth ar draws y cymunedau hyn.

Sefydlwyd y prosiect Llysgennad Black and Green i gynyddu ymgysylltiad â chymunedau Pobl Dduon, Asiaidd a Lleiafrifoedd Ethnig (BAME) ym Mryste. Ei nod yw talu, hyfforddi a chefnogi cenhedlaeth newydd o arweinwyr amgylcheddol yn ogystal â chynyddu ymwybyddiaeth o fewn y mudiad amgylcheddol prif ffrwd o'r cyfraniad a'r cyfoeth o gamau sy'n cael eu cymryd mewn cymunedau amrywiol. Dysgwch fwy am y prosiect Llysgenhadon Black and Green yma.

Insiwleiddio cartrefi ac arbed arian ar filiau ynni

Un o gyd-fanteision sylweddol gweithredu yn yr hinsawdd gymunedol yw'r effaith y gall insiwleiddio cartrefi ei chael ar yr amgylchedd a chyllid cartrefi. Fel ariannwr, gwyddom drwy fentrau fel y Cynllun Gweithredu Hinsawdd, gall hyd yn oed symiau bach o arian ar gyfer gwella adeiladau a chostau craidd leihau arian sefydliadau arbed ynni a dúr. Rhannodd Dr Afsheen Rashid MBE, Cyfarwyddwr Sefydlu Repowering London, sut mae eu prosiect yn grymuso cymunedau drwy eu helpu i ddatblygu eu cydweithfeydd ynni glân eu hunain a chodi ymwybyddiaeth o sut y gall mesurau o'r fath helpu i wella bywydau drwy leihau biliau ynni a gwneud cartrefi'n gynhesach.

Lleihau gwastraff bwyd

Mae gwastraff yn cyfrannu'n helaeth at nwyon tŷ gwydr, ac mae ein deiliaid grant yn arloesi ffyrdd o leihau gwastraff, yn enwedig gwastraff bwyd. Soniodd Craig Leitch o Greener Kirkcaldy am sut mae eu gwaith lleol yn mynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd, mynd i'r afael â thlodi tanwydd ac ansicrwydd bwyd yn dod â phobl at ei gilydd ar gyfer cymuned fwy cynaliadwy. Ymhlith yr amrywiaeth o weithdai a digwyddiadau yn y gymuned y mae'r sefydliad yn eu cynnal, mae Greener Kirkcaldy yn darparu dosbarthiadau coginio gyda'r nod o helpu pobl i wella eu sgiliau coginio, lleihau gwastraff bwyd a bwyta bwyd tymhorol o ffynonellau lleol.

Lleihau unigrwydd

Mae cysylltiadau sefydledig rhwng yr amgylchedd a lles corfforol a meddyliol drwy greu ymdeimlad o berthyn a chysylltiad. Trafododd Ian Thomas o Croeso i'n Coedwigoedd, partneriaeth gymunedol a ariennir gan y Gronfa Gweithredu Hinsawdd yn Ne Cymru, y gwahaniaeth y maent yn ei wneud ar draws eu cymuned. Rhannodd Ian y gallai'r gymuned, drwy roi mynediad i fannau gwyrdd o ansawdd da i'r bobl leol, weld gwelliannau mewn iechyd corfforol a meddyliol drwy leihau anweithgarwch corfforol a hybu cysylltedd cymdeithasol drwy adeiladu rhwydwaith cymunedol cryf.

Edrych i’r dyfodol

Yng Nghronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol, gwyddom pan fydd pobl yn arwain, mae cymunedau'n ffynnu. Cymunedau â phrofiadau o lygad y ffynnon a dealltwriaeth uniongyrchol o gyfleoedd a heriau lleol sydd yn y sefyllfa orau i ddatblygu syniadau effeithiol i fynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd. Wrth i ni edrych ymlaen at COP26 yn ddiweddarach eleni, mae'n bwysig dathlu'r cyfraniadau a wneir gan gymunedau a sut y gall gweithredu dan arweiniad y gymuned helpu'r DU i gyrraedd ei tharged net-sero.